Nakrętka sześciokątna jest powszechnie stosowanym łącznikiem w połączeniach śrubowych, którego gwint pasuje do śruby. Z tego względu występuje w wielu różnych wariantach i rozmiarach. W tym wpisie omawiamy podstawowe normy, oznaczenia oraz wymiary nakrętek sześciokątnych.

Oznaczenia nakrętek – normy

Nakrętki sześciokątne wykonuje się zgodnie z normami DIN (najczęściej spotykane), ISO albo PN. Klasyfikuje się je także pod względem wymiarów, materiału wykonania oraz klasy wytrzymałości. Spójrzmy na kilka przykładów:

• DIN 431 – nakrętki sześciokątne niskie z gwintem rurowym G,
• DIN 917 – nakrętki ślepe (PN 82182),
• DIN 929 – nakrętki sześciokątne do zgrzewania (PN 82169),
• DIN 6330 – nakrętki sześciokątne wysokie (PN 82155),
• DIN 934 – nakrętki sześciokątne (PN 82144, ISO 4032),
• DIN 935 – nakrętki koronowe (PN 82148, ISO 7035),
• DIN 937 – nakrętki koronowe niskie (PN 82159, ISO 7038),
• DIN 439 – nakrętki sześciokątne niskie (PN 82153, ISO 4035),
• DIN 982 – nakrętki sześciokątne samohamowne wysokie (ISO 7040),
• DIN 985 – nakrętki sześciokątne samohamowne (PN 82175, ISO 10511),
• DIN 986 – nakrętki sześciokątne samohamowne kołpakowe.
• DIN 1587 – nakrętki kołpakowe (PN 82181),
• DIN 6334 – nakrętki sześciokątne łączące,
• DIN 6923 – nakrętki sześciokątne z kołnierzem (PN 82168, ISO 4161).

Dzięki dużemu zróżnicowaniu możliwe jest dopasowanie nakrętek do każdego zastosowania. Wybrane normy DIN mają odpowiedniki w ISO czy PN, dlatego zdarzają się różne oznaczenia. Warto też wiedzieć, że w ramach niektórych norm występują różne typy gwintów. Dla przykładu, w najpopularniejszych i najbardziej uniwersalnych nakrętkach sześciokątnych DIN 934 można znaleźć:

• nakrętki sześciokątne z gwintem zwykłym,
• nakrętki sześciokątne z gwintem drobnozwojnym,
• nakrętki sześciokątne z gwintem calowym,
• nakrętki sześciokątne z gwintem lewym.

Klasyfikacja ta jest jedynie podstawowym sposobem na ich rozróżnienie. Pełne oznaczenia nakrętek składają się nie tylko z symbolu normy, ale też innych elementów informujących o istotnych parametrach, m.in. rozmiarze, rodzaju gwintu czy klasie wytrzymałości.

Rodzaj gwintu i wymiary nakrętek sześciokątnych

Ważnymi parametrami nakrętek są rodzaj gwintu i rozmiar. W standardowym oznaczeniu nakrętki (np. M10 DIN 934 A2) są wypisane na początku, przed symbolem normy (w tym przypadku M10).

Rodzaj gwintu nakrętki sześciokątnej oznacza się symbolem literowym, w następujący sposób:

• M – gwint metryczny,
• MF – gwint metryczny drobnozwojny,
• UNC – gwint calowy,
• UNF – gwint calowy drobnozwojny,
• G – gwint rurowy walcowy,
• R – gwint rurowy stożkowy.

Za oznaczeniem rodzaju gwintu podaje się jego rozmiar (np. M8, M10, M12 itp. w przypadku gwintów metrycznych zwykłych i np. M8x1, M10x1,25, M12x1,5 itp. w przypadku gwintów metrycznych drobnozwojnych). W przypadku oznaczeń metrycznych, wymiary podaje się w milimetrach, a przy gwintach calowych – w calach (np. UNC1/4 = średnica gwintu 1/4 cala). Opis rozmiaru może uwzględniać też liczbę zwojów gwintu na cal (np. UNF1/2-20 = średnica gwintu 1/2 cala i 20 zwoje gwintu na cal). W przypadku najpowszechniej używanych nakrętkach sześciokątnych DIN 934, wymiary są bardzo zróżnicowane. Dzięki temu mogą być wykorzystywane do wielu różnych zastosowań.

Materiały i klasy wytrzymałości – oznaczenia nakrętek

Kolejnym elementem jest oznaczenie materiału, z którego wykonana jest nakrętka, a także jego wytrzymałość. Parametr ten decyduje o możliwościach zastosowania danego elementu. Zwykle kompletuje się śruby i nakrętki o tej samej klasie wytrzymałości.  W przypadku nierdzewnych elementów złącznych najczęściej spotykane są nakrętki sześciokątne ze stali austenitycznej nierdzewnej, oznaczonej jako A2 (np. 1.4301), albo kwasoodpornej, oznaczonej symbolami A4 (np. 1.4401). Przy oznaczeniu można często zobaczyć liczbę wskazującą klasę własności mechanicznych (klasę wytrzymałości) materiału, np. A2-80. Najczęściej wykorzystywane nakrętki nierdzewne mają klasy wytrzymałości: 50, 70 lub 80. W przypadku elementów złącznych wykonanych ze zwykłej stali – najbardziej popularna klasa wytrzymałości dla nakrętek sześciokątnych to kl. 8. Bardzo popularne są również nakrętki w klasie 10 i 12.

Jak dobrać nakrętki sześciokątne?

Prawidłowo dobrana nakrętka sześciokątna gwarantuje stabilność połączenia. Z tego względu ważne jest, by mieć na względzie kilka podstawowych kryteriów jak niżej:

• rozmiar (średnica),
• typ gwintu (zwykły, drobnozwojny, lewy, prawy,calowy),
• klasa wytrzymałości – dopasowana do danego zastosowania oraz spójna z używaną śrubą,
• materiał – śruba i nakrętka powinny być wykonane z tego samego materiału. Gwarantuje to taką samą odporność na uszkodzenia i oddziaływanie czynników zewnętrznych.

W ofercie Stalmut dostępny jest szeroki wybór nakrętek do wielu zastosowań. W razie pytań zachęcamy do kontaktu – nasi doświadczeni konsultanci chętnie udzielą więcej informacji na temat współpracy z naszą firmą.